Scopus Q1–Q2 jurnallarında dərc olunmaq bir çox tədqiqatçılar üçün akademik uğurun zirvəsidir. Lakin bu səviyyədə rəqabət son dərəcə yüksəkdir: bir yerə onlarla, hətta yüzlərlə məqalə iddia edə bilər. Belə jurnalların redaktorları materialları artıq desk review mərhələsində (ilkin baxış) ciddi şəkildə seçirlər və ən kiçik bir səhv belə rədd cavabına səbəb ola bilər.
Biz Scopus Q1–Q2 jurnallarında məqalələrin rədd edilməsinin altı əsas səbəbini və onlardan qaçmaq üçün tövsiyələri toplamışıq.
1. Jurnalın mövzu istiqamətinə uyğun olmamaq (scope mismatch)
Hətta güclü və keyfiyyətli araşdırma belə jurnalın mövzu profilinə uyğun deyilsə, dərc şansı olmayacaq. Məsələn, iqtisadiyyat mövzusunda olan məqaləni tibbi araşdırmalara yönəlmiş jurnala göndərsəniz — rədd cavabı qaçılmazdır.
Necə qaçmaq olar:
Jurnalın Aims & Scope bölməsini diqqətlə oxuyun.
Son 5–10 məqaləni analiz edin.
Mövzu yaxın olsa belə, əvvəlcədən redaktora məktub yazaraq məqalənin jurnal üçün maraqlı olub-olmayacağını soruşun. Q1–Q2 jurnallarının redaktorları çox vaxt bu cür sorğulara cavab verirlər.
2. Məqalənin elmi səviyyəsinin zəif olması
Scopus Q1–Q2 — geniş məlum olan faktların təkrarı və ya səthi araşdırmalar üçün yer deyil. Rədd edilmənin ən yayğın səbəblərindən biri – elmi yenilik çatışmazlığı, zəif metodologiya və ya başqalarının nəticələrinin sadəcə təsviri.
Necə qaçmaq olar:
Araşdırmanızın həqiqətən yeni və unikal olduğuna əmin olun.
Yalnız aparıcı nəşriyyatların (Springer, Elsevier, Wiley) yüksək keyfiyyətli və aktual mənbələrindən istifadə edin.
Alınan nəticələrin praktiki əhəmiyyətini açıq şəkildə göstərin.
3. Zəif və ya düzgün tərtib olunmamış annotasiya
Annotasiya – redaktorun oxuduğu ilk bölümdür. Əgər o struktursuz, açarsız və ya jurnalın tələblərinə uyğun deyilsə, məqalə tez bir zamanda rədd edilə bilər.
Necə qaçmaq olar:
Annotasiya üçün jurnalın tələblərinə (həcm, struktur, elementlər) əməl edin.
Aşağıdakılara mütləq yer verin: tədqiqat məqsədi, metodlar, əsas nəticələr, qənaətlər, praktiki əhəmiyyət.
Axtarışda daha yaxşı indeksasiya üçün uyğun açar sözlərdən istifadə edin.
4. İngilis dilinin aşağı səviyyəsi
Səhvlər, nitq strukturlarının ana dildən kopyalanması, qeyri-akademik üslub və dolaşıq cümlələr — hətta güclü məqalənin qəbul olunmasına mane ola bilər. Q1–Q2 redaktorları oxuması çətin olan məqalələrə vaxt ayırmırlar.
Necə qaçmaq olar:
Professional akademik redaktə (Language Editing) istifadə edin.
Mətninizi Grammarly, Writefull və ya Paperpal ilə yoxlayın.
Jurnalın dərc etdiyi məqalələri oxuyaraq üslubunu hiss edin.
5. Zəruri müşayiətedici sənədlərin olmaması
Q1–Q2 jurnallarında cover letter, etik icazələr, müəllif razılıq formaları, author contribution statement, conflict of interest declaration və digər sənədlər çox ciddi tələb olunur.
Bu sənədlərdən birinin belə təqdim edilməməsi məqalənin desk review mərhələsində dərhal rədd edilməsinə səbəb olur.
Necə qaçmaq olar:
Jurnalın tələb etdiyi bütün sənədləri əvvəlcədən yoxlayın.
Heç nəyi qaçırmamaq üçün sənəd yoxlama siyahısından (checklist) istifadə edin.
Bütün formaları redaksiyanın göstərişlərinə uyğun doldurun və imzalayın.
6. Məqalənin tərtibat qaydalarına əməl edilməməsi
Hətta ən güclü elmi iş belə, əgər jurnalın tərtibat normalarına uyğun deyilsə, rədd edilə bilər. Bu, redaktora müəllifin diqqətsiz olduğu təəssüratını yaradır.
Necə qaçmaq olar:
Jurnalın rəsmi şablonunu yükləyin.
Çap standartlarına (APA, Harvard, Vancouver və s.) tam əməl edin.
Cədvəllərin, şəkillərin və izahların jurnal qaydalarına uyğun olduğundan əmin olun.
Nəticə
Scopus Q1–Q2 jurnallarında dərc olunmaq sprint deyil — marafondur. Bu proses yalnız keyfiyyətli araşdırma deyil, həm də detalların düzgün idarə edilməsini tələb edir: mövzu uyğunluğundan tutmuş, məqalənin formatına qədər. Yuxarıda sadalanan hər bir səhv sizə aylarla çalışmağa başa gələ bilər, buna görə hazırlıq sistemli olmalıdır.
